Endometriozis (Çikolata Kisti) ve Kısırlık

Endometriozis Nedir?

Endometriozis, rahim iç tabakasını döşeyen hücrelerin rahim dışında; yumurtalıklarda, karın iç zarında veya farklı bölgelerde yerleşmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. İyi huylu olmasına rağmen tekrarlayabilen, çevre dokulara yayılabilen ve bu nedenle seyri kötü kabul edilen bir tablodur. Yumurtalıklarda yerleştiğinde, erimiş çikolataya benzeyen sıvı birikimi yaptığı için “çikolata kisti” olarak adlandırılır. Ancak adı sevimli olsa da hastalık oldukça zorlu ve inatçı bir seyir gösterebilir.

Belirtiler ve Problemler

Endometriozis en çok ağrı ve gebe kalmada zorluk ile kendini gösterir.

• Ağrı: Adet dönemlerinde yoğun ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı, adet dışı kasık ve karın alt bölgesinde ağrı.
• İnfertilite: Gebe kalmayı zorlaştırabilir, gebelik oluştuğunda da çeşitli sorunlara yol açabilir.

Tedavi Seçenekleri

Öncelikli amaç ağrıyı kontrol altına almaktır. Bunun için doğum kontrol hapları, çeşitli hormon tedavileri ve ağrı kesiciler kullanılır. Ancak bazı hastalarda bu tedavilere rağmen ağrılar devam edebilir. Kesin tanı ve tedavi için cerrahi gerekebilir.

Ameliyat Kararı

Ameliyat her zaman ilk tercih değildir çünkü:

• Ameliyat sonrası 2 yıl içinde %25, 5 yıl içinde ise %50 oranında hastalık tekrarlayabilir.
• Yumurtalık rezervi azalabilir.
• Rahim ve yumurtalık çevresinde yapışıklıklar oluşarak gebeliği zorlaştırabilir.

Ameliyat sonrası gebelik şansının en yüksek olduğu dönem ilk 1 yıldır. Bu nedenle çocuk isteği olmayan kadınlarda ameliyatı ilk seçenek olarak tercih etmiyoruz. Çocuk isteyen çiftlerde ise ameliyat sonrası gebelik denemesi önerilmektedir.

Tekrarlamayı Önleme

Ameliyat sonrası gebelik oluştuğunda hastalığın tekrarlama riski azalır. Gebelik düşünmeyen kadınlarda ise doğum kontrol hapları gibi hormonal tedavilerle tekrarlama riski azaltılabilir.

Kimlerde Görülür?

Endometriozis doğurganlık çağındaki her yaş grubunda görülebilir. Genç kızlarda adet ağrılarının “normal” sanılması, tanının gecikmesine yol açabilir. Oysa şiddetli adet ağrıları endometriozis açısından mutlaka araştırılmalıdır.

Çocuk İsteği Olan Hastalarda Yaklaşım

• Yumurtalık rezervi değerlendirilir.
• Kistin büyüklüğü, tek ya da çift taraflı oluşu incelenir.
• İleri yaş ve düşük yumurtalık rezervinde ameliyat yerine tüp bebek tercih edilir.
• Genç, tek taraflı kisti olan ve ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda laparoskopik ameliyat yapılabilir.
• Bazı hastalarda doğrudan aşılama veya tüp bebek tedavisi ile gebelik şansı artırılabilir.

Cerrahi Yöntem

Laparoskopi (kapalı yöntem) tercih edilir. Amaç, çikolata kistini çıkarmak ve yumurtalık dokusunu olabildiğince korumaktır. Yumurtalıklara zarar vermeden, doğurganlığı en az etkileyecek şekilde tedavi uygulanır.