Trakeostomi Hakkında Merak Edilenler

Trakeostomi Nedir?

Normalde vücudumuza giren hava, burun ve ağız yoluyla gırtlağa, ses tellerinin arasından geçerek akciğerlere ulaşır. Trakeostomide ise boynun ön tarafından doğrudan soluk borusuna bir delik açılır ve hava burun ve ağızdan geçmeden akciğerlere ulaşır. Kısacası trakeostomi, soluk borusuna cerrahi olarak delik açılması işlemidir. Bu işlem yoğun bakımda veya ameliyathane koşullarında, kulak burun boğaz uzmanı ya da yoğun bakım hekimi tarafından yapılır. En sık neden, uzun süre solunum cihazına bağlı kalma zorunluluğudur. Ayrıca soluk borusunda darlık, gırtlakta tümör veya kanser gibi durumlarda da trakeostomi gerekebilir.

Trakeostominin Yutma ve Konuşmaya Etkisi

Trakeostomi, yutmayı olumsuz etkileyebilir. Ancak yutma kasları normal çalışan hastalar trakeostomi sonrası rahatlıkla yemek yiyip içebilir. Konuşma ise farklıdır; akciğerlerden çıkan hava ses tellerine ulaşmadığı için hasta ses çıkaramaz. Ses çıkarabilmek için özel tasarlanmış kanüller kullanılması gerekir.

Acil Durumda Yapılması Gerekenler

Trakeostomili hastaların yakınları, taburcu olmadan önce kanülün yanlışlıkla çıkması durumunda nasıl takılacağını öğrenmelidir. Hastanın yanında mutlaka bir numara küçük ve balonsuz yedek kanül bulunmalıdır. Kanül çıkarsa, yetişkinlerde doğrudan aynı kanül takılmaya çalışılır. Çocuklarda omuz hafifçe kaldırılarak kanül yeniden yerleştirilir. Eğer kanül takılamazsa delik hızla daralabilir. Bu durumda yedek küçük kanül kullanılmalı ve hasta acilen hastaneye ulaştırılmalıdır.

Trakeostomiden Kurtulmak

Çocuk solunum cihazına bağlı değilse trakeostomiden kurtulması mümkündür. Bunun için yiyecek ve içeceklerin akciğere kaçmaması, ses tellerinin normal çalışması ve soluk borusunda darlık olmaması gerekir. Bu durumda kanül boyutu küçültülerek kapatma yöntemi denenir. Çocuk bunu tolere ederse trakeostomi kapatılabilir.

Trakeostomi Kanülünün Değişimi

Kanül değişimini hasta yakını yapmamalıdır. Bu işlem mutlaka sağlık çalışanı veya hekim tarafından gerçekleştirilmelidir. Değişim sıklığı kanülün tipine ve hastanın salgı miktarına göre değişir. Silikon kanüller genellikle 2 ayda bir değiştirilir. Diğer kanüller için ayda bir değişim önerilir. Salgı fazlaysa bu süre 15 güne kadar inebilir; iyi bakım sağlandığında ise 1,5–2 aya kadar uzatılabilir.

Enfeksiyon Riski

Trakeostomi sonrası enfeksiyon riski artar. Normalde burun ve ağızdan geçen hava nemlenerek ve filtrelenerek akciğerlere ulaşır. Ancak trakeostomide hava doğrudan soluk borusuna girer, nemlenmez ve mikroplardan arınmaz. Bu durum enfeksiyon riskini artırır. Ayrıca soluk borusunun kuruması da riski yükseltir. Trakeostomili çocuklarda ek hastalıkların sık görülmesi bağışıklığı zayıflatır ve enfeksiyona yatkınlığı artırır. Bu nedenle ateş, öksürük veya solunum sıkıntısı gibi belirtiler görüldüğünde hemen doktora başvurulmalıdır.